Chuyên gia của VinaCert thực hiện đánh giá chứng nhận sự phù hợp. Ảnh TL.
Chuyển đổi mô hình quản lý theo cấp độ rủi ro
Một điểm đáng chú ý trong luật sửa đổi lần này là việc thiết lập cơ chế phân loại hàng hóa theo mức độ rủi ro – thay thế cho cách phân chia theo nhóm như trước đây. Theo đó, hàng hóa được phân thành ba cấp độ: rủi ro thấp, trung bình và cao. Với nhóm có rủi ro cao, việc đánh giá sự phù hợp bắt buộc phải do bên thứ ba thực hiện.
Trong khi đó, hàng hóa rủi ro trung bình và thấp có thể áp dụng hình thức tự công bố, nhưng đi kèm với yêu cầu doanh nghiệp phải tự chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Luật cũng nhấn mạnh vai trò của hậu kiểm, kết hợp với truy xuất nguồn gốc và công khai minh bạch thông tin về chất lượng sản phẩm trên môi trường số, nhằm tăng hiệu quả giám sát và xử lý vi phạm.
Rõ trách nhiệm, tránh chồng chéo
Một trong những bất cập từng tồn tại là sự chồng lấn trong quản lý giữa các bộ, ngành. Để khắc phục tình trạng này, luật sửa đổi đã quy định mỗi sản phẩm, hàng hóa chỉ do một cơ quan có thẩm quyền chủ trì chịu trách nhiệm quản lý chất lượng.
Đồng thời, việc phân cấp rõ ràng giữa trung ương và địa phương sẽ giúp công tác tổ chức thực thi được thống nhất, hiệu quả, tránh hiện tượng né tránh hoặc đùn đẩy trách nhiệm khi có sự cố xảy ra.
Doanh nghiệp phải nâng cao trách nhiệm xã hội
Theo quy định mới, doanh nghiệp phải đảm bảo chất lượng sản phẩm từ khâu công bố tiêu chuẩn đến lưu thông trên thị trường, thu hồi khi có lỗi, và đền bù nếu gây thiệt hại cho người tiêu dùng.
Việc gian lận thương mại, quảng cáo sai sự thật, kinh doanh sản phẩm không rõ nguồn gốc, đặc biệt trên môi trường trực tuyến, sẽ bị xử lý nghiêm. Đây được xem là thông điệp mạnh mẽ nhằm thiết lập lại kỷ cương thị trường và nâng cao đạo đức kinh doanh.
Ứng dụng công nghệ, phát huy vai trò giám sát cộng đồng
Luật mới nhấn mạnh việc xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung, kết nối liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương và người dân. Điều này không chỉ phục vụ công tác quản lý mà còn hỗ trợ người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận, tra cứu thông tin về chất lượng sản phẩm.
Bên cạnh đó, luật cũng tạo hành lang pháp lý cho các tổ chức xã hội, hiệp hội ngành nghề, cơ quan báo chí và người tiêu dùng tham gia vào quá trình kiểm tra, giám sát và phản ánh sai phạm – qua đó nâng cao tính minh bạch và đồng thuận xã hội.
Tăng khả năng hội nhập quốc tế
Việc áp dụng phương thức quản lý rủi ro theo chuẩn khu vực và quốc tế giúp Việt Nam nâng cao uy tín hàng hóa trên thị trường thế giới, đồng thời thúc đẩy tiến trình hội nhập sâu rộng, đặc biệt trong bối cảnh phát triển thương mại điện tử và nền kinh tế số.
Như vậy, việc hoàn thiện hai đạo luật quan trọng về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và chất lượng sản phẩm, hàng hóa là nền tảng pháp lý thiết yếu để:
Ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng;
Tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp trong sản xuất – kinh doanh;
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm Việt;
Đồng thời đảm bảo sự hài hòa giữa yêu cầu quản lý nhà nước và thông lệ quốc tế.
VinaCert (tổng hợp)